Lake Malawi, projecten en jaja... de Maternity!

We hebben ons een week verteld, echt waar! Dat bedachten we ons toen we in een strandstoel aan het meer zaten. We hebben een week te vroeg gedag gezegd op de kinderafdeling en zijn een week te vroeg een weekend weggegaan. Gelukkig hoorden we van de studenten die we in onze plaats ingewerkt hebben dat het afgelopen week onverwachts duidelijk minder druk was, dus we hoefden ons niet bezwaard te voelen. We hebben de week gebruikt voor een aantal andere projecten en pas afgelopen maandag zijn we op de Maternity gestart, daarover verderop meer.

Gehandicaptenproject
Hier in Nkhoma draait een project met lichamelijk en verstandelijk beperkte mensen, een groep mensen die in de Afrikaanse samenleving vrijwel geen plaats heeft. Deze mensen kunnen t.g.v. hun beperking meestal niet werken, maar speciale voorzieningen of uitkeringen zijn er niet, wat betekent dat ze op veelal op liefdadigheid aangewezen zijn. Van zonsopgang tot zonsondergang gingen ze deuren langs om om eten te smeken, maar regelmatig gebeurde het dat ze nergens iets te eten kregen. 5 van deze mensen zijn met elkaar in contact gekomen en hebben van elkaars vaardigheden gebruik gemaakt en elkaar geholpen op vlakken waar de ander niet kon. De groep werd langzaamaan groter en na verloop van tijd is de stichting Chisomo (genade) ontstaan. Een poosje terug hebben we kennisgemaakt met Chifundo, een leuke, betrokken jongen die veel voor deze stichting doet. Hij nodigde ons vorige week uit voor een ‘special ceremony’. We hadden geen idee wat dit inhield, maar hebben ja gezegd. ’s Middags kwam er een ambulance bij het guesthouse voorrijden om ons op te halen (het was 5 minuten lopen geweest) en bij aankomst kregen we uitgebreid te eten. Mensen waren blij, dansten en zongen; het was een groot feest. Na verloop van tijd werden we naar een ander terrein gebracht voor ‘het officiële gedeelte’, daar werd ons duidelijk waar de ceremonie om draaide: een soort van eerste steenlegging voor een woonvoorziening en recreatiecentrum voor deze mensen, heel bijzonder. Allerlei belangrijke mensen waren aanwezig en gooiden een schep zand om, dit werd vastgelegd op foto. Eenmaal terug op de feestlocatie kregen we een ereplaats aangeboden: bij de dorpshoofden en het parlementslid op een bankje, terwijl de mensen waar het om ging tegenover ons op de grond zaten (iets wat niet echt gemakkelijk voelde). De een na de andere speech volgde; wat voor ons niet heel interessant was, maar toch bijzonder. In NL kan je je niet voorstellen dat je iemand die je nog maar zo kort kent en die geen onderdeel van je stichting is uitnodigt voor zo’n officieel gebeuren. Hier is het anders: Chifundo was zo blij dat we er waren, we werden behandeld als de koningin. Het was een hele bijzondere dag.

Weekendje weg: Senga Bay
De overgang van de kinderafdeling naar de kraamafdeling vonden we een mooi moment om een weekendje weg te gaan naar het Lake Malawi. Vrijdag om 5 uur ’s ochtends ging de wekker, wat direct een vakantiegevoel gaf. We werden getrakteerd op een prachtige zonsopgang en wat een rust nog op straat… alleen de vogels die fluiten, een haan die kraait, af een toe een fietser die heel hard de berg af komt rijden, maar verder stilte en het vroege ochtendgloren, het had gewoon wat magisch. Op zo’n moment realiseer je je pas hoe druk, levendig en lawaaierig het hier altijd is, iets waar we inmiddels helemaal gewend aan geraakt zijn.
Om 6 uur kwamen er twee minibusjes met knipperende lichten aanscheuren “lets go my friend!” “How much?” “700” zegt de een, “600” zegt de ander. “500” zeg ik. “Okay, lets go!”, en zo hadden we een goedkoop ritje naar Lilongwe :D. Overigens betekent ‘lets go’ ‘stap in en wacht nog minimaal een half uur totdat we tot de nok toe gevuld zijn, dan pas vertrekken we’.

Reizen met minibusjes heeft echt iets leuks! Zodra je op een busstation komt is het “sister (of ‘mam’ tegen Tineke), where are you going?!” En je wordt het volgende busje ongeveer ingetrokken. Het is altijd de kunst om voor het instappen nog wat van de ritprijs af te praten, want er wordt bij voorbaad altijd te hoog ingezet “but you know, it’s the problem of fuel…” “yeah, I know, that’s every week, but 800 is really too much, 600!”. “750”. “700”. “Okay, lets go!” en dan hebben ze nog altijd een betere prijs dan voor welke Malawiaan dan ook. Op de heenweg naar Lake Malawi hebben we kennelijk een keer onder een afgesproken minimumprijs gezeten (wat normaalgesproken gewoon niet geaccepteerd wordt), want de buschauffeur van een ander busje werd zo boos op onze buschauffeur en hij riep tegen iedere voorbijganger “kom in deze bus voor slechts 100MK!, die blanken hoeven ook maar 100 te betalen!”. Tja… De busjes zijn beplakt met prachtige stickers met teksten als “this car is protect by the blood of Jesus”, of “every problem has an expiry date” of een verwijzing naar een bijbeltekst “ik ben jong geweest, maar nu ben ik oud geworden (ps.37:25)”, hoe toepasselijk af en toe...

De heenreis verliep voorspoedig. Ons onderkomen was even wennen; een kamer met gaten in de klamboe, een gordijn dat 2x van de muur gevallen is en wat mieren in het bed van Gerlinde, toch hebben we een heerlijk verblijf aan het meer gehad. Het weer was schitterend: warm en stralende zon, we zijn enorm bruin geworden. Het meer had op deze plaats geen idyllische uitstraling, maar het leuke was dat de lokale bevolking hier echt leeft: moeders doen de was in het meer, mannen gaan vissen en bij thuiskomst zepen ze zich van top tot teen en wassen ze zich in het meer, kinderen spelen op het strand of in het water. We hebben heerlijk gezwommen, gelezen en gerelaxt.
Zondagmiddag zijn we met een gids op stap gegaan om nijlpaarden te kijken. Het was een prachtige wandeling door dorpjes, door het bos en langs een heel mooi stuk van het meer. We zagen apen, kleurrijke vlinders en mannen die visnetten knoopten. Bij het meer werd een professionele videoclip opgenomen en een van de mannen wist Gerlinde te strikken om even met hem te dansen, wat de omstanders hilarisch vonden en wat direct gefilmd werd. Onze gids vertelde later dat het ons niet moest verbazen als dit gewoon in de videoclip verwerkt wordt, we worden nog eens beroemd hier :-). Na 1,5 uur lopen kwamen we bij het meer waar de nijlpaarden en krokodillen zwemmen. We hebben geklapt, geroepen en gewacht, eenmaal beroerde het water zich en kwam er een (beangstigende) grom vanuit het water, maar de nijlpaarden lieten zich niet zien. Waarschijnlijk was het nog te warm, helaas. Toch hebben we geen spijt van de wandeling, het was prachtig!

De terugreis op maandag was minder plezierig. Het heeft ons van 8.00-17.30u gekost. De bus van Salima naar Lilongwe zat stampvol, het was heet, het zweet liep in straaltjes van ons af, naast ons zat een krijsend kind en we hebben een half uur in de rij gestaan voor brandstof. Bij Lilongwe aangekomen wilde de bus niet naar het busstation omdat er rellen waren. Een taxi heeft ons de laatste twee straten gebracht en daar stond inderdaad politie gewapend met machinegeweren en kapmessen. Mensen renden over de straat, zoals je het wel eens op tv ziet. Er heerste een grimmige sfeer, niet prettig. Het minibusstation was helemaal leeg (minibusjes durven met de onrust niet te komen en hebben ook niet veel klandizie omdat mensen op zulke momenten alleen daar zijn als ze niet anders kunnen). Gelukkig wist de taxichauffeur een grote bus naar een andere stad voor ons te vinden, die bus zou ons onderweg op een plek afzetten, waar wij alsnog over konden stappen op een minibusje naar Nkhoma. Op het busstation was in eerste instantie weinig van de onrust te merken, maar even later kwam ook daar een politieauto aanrijden om een aantal mensen die in bewaring gesteld waren op te halen. Her en der werd een tik met de gummiknuppel uitgedeeld (een meter of 10 bij onze bus vandaan). Op zich geen direct gevaar voor ons, maar zulke situaties kunnen gemakkelijk uit de hand lopen en als er eenmaal geschoten wordt of met stenen gegooid wordt, dan wordt er niet meer zo nauwkeurig gekeken wie wel en niet actief bij de rel betrokken zijn.
De oorzaak van deze onrust is dat mensen langs de straat hun waren verkopen. De regering wil dit niet; verkoop mag alleen op de daarvoor bestemde markten plaatsvinden. De verkopers hebben daar echter te weinig ruimte en spreiden daarom hun kleedje langs de straat uit. De regering zet vervolgens de politie in om de straten schoon te vegen, met deze rellen tot gevolg. Korte tijd terug zijn hierbij een politievrouw en een aantal burgers om het leven gekomen. Voor ons is het gelukkig goed afgelopen, maar het was wel even een beangstigend moment.

Grappig cultuurverschil
Onze gids in Senga Bay vertelde dat ‘dik zijn’ hier status betekent. Als je in een winkel of bedrijf een man met overgewicht ziet weet je direct: ‘that’s de bos!’. Zo’n man zegt thuis: ‘vrouw, give me food, cook for me!’. Mannen willen het liefst een gezette vrouw trouwen. Als je een slanke vrouw hebt plagen je vrienden je daar continu mee. Een vrouw wil het liefst een dikke man; als hij dan naast haar in bed ligt te snurken, dan geniet ze daarvan, want ‘o yeah’, dan heb je een échte man getrouwd! Tja, zo heeft ieder zijn eigen voorkeur.

Eben Haëzer school
2 meiden bij ons in het guesthouse werken tijdelijk op de basisschool en vorige week dinsdag mochten we een dagje mee: heel leuk. We hebben in alle klassen even binnengekeken; de allerkleinsten van 3 jaar oud hebben heel schattig “twinkle twinkle little star” (incl. gebaren) voor ons gezongen en de oudere kinderen lieten ons hun spellingopdrachten en tekeningen zien. We hebben geholpen met een gymles en zijn gestrikt om volgende week aan 3 klassen muziekles te komen geven, wat Tineke helemaal geweldig vindt, maar wat Gerlinde met nul komma nul teaching-ervaring eigenlijk vooral spannend vindt. Op het schoolplein realiseerden we ons voor het eerst hoe intensief het is om continu met futloze, zieke kinderen bezig te zijn, die al beginnen te huilen als ze je witte gezicht alleen maar zien, het was heerlijk om zo een dagje bezig te zijn met enthousiaste, energieke, gezonde kinderen!

Project “allerarmsten in villages”
In de vorige blog hebben we geschreven over het project in de dorpjes. Vorige week hebben we de laatste spullen verzameld, pakketten gemaakt en afgelopen donderdag zijn we die gaan uitdelen. Er was een speciale ceremonie georganiseerd, waar alle mensen voor uitgenodigd waren. Zo’n ceremonie was helemaal niet onze bedoeling, maar dit is traditie en cultuur en daarmee heel belangrijk voor de mensen hier. Het dorpshoofd (een stokoude vrouw) hield een korte toespraak en daarna werden er een aantal woorden van ons verwacht. We hebben verteld dat wij niet zelf de gulle gevers zijn, maar dat deze pakketten door vrienden en familie uit NL geschonken zijn. Ze vroegen ons “tank you all and God bless you!” tegen jullie te zeggen: bij dezen. Vervolgens kwam het moment van uitdelen. De mensen die een pakket kregen waren zichtbaar oud, blind, gehandicapt of niet in staat het gezin financieel te onderhouden. Ze waren zo blij met de spullen: een zak mais (genoeg om een maand van te eten), een deken, een kledingstuk, zout, suiker, zeep en een aantal specifieke benodigdheden die door onze lokale vriend uitgevraagd waren. Als de naam geroepen werd kwam de desbetreffende persoon op de knieën voor ons zitten om het pakket in ontvangst te nemen, heel nederig en dankbaar, dat voelt helemaal niet goed, maar dat is de hier de manier om bedankt te zeggen. Na de ceremonie ging iedereen met elkaar op de foto en toen begon de gezelligheid: mensen kletsten gezellig met elkaar, we hadden ballonnen meegenomen voor de kinderen, wat een groot feest voor ze was.
Terwijl Tineke nog met de kinderen bezig was werd Gerlinde achter op een bromfiets meegenomen naar de dorpjes wat verder weg (waar een aantal van deze mensen vandaan kwamen). Zonder helm stuivend over zandwegen, best spannend, maar ook leuk. In het dorpje mocht ik (Gerlinde) binnenkijken in een hutje en dan pas zie je hoe armoedig mensen leven: een ruimte van 2,5 bij 3 dat dient als woon-, slaapkamer en keuken in een, met een aangrenzende ruimte waarin de geiten leven. In de hoek lag een opgerold slaapmatje en een paar gescheurde dekens. Van deze aanblik schoot toch wel even een brok in m’n keel. De mensen waren zo blij en dankbaar dat ik even bij hen kwam kijken, heel bijzonder hoe waardevol dat is.

Bij dezen dankjulliewel voor alle binnengekomen giften! Op dit moment met een totaalbedrag van €1572,50. Met een gedeelte van dit geld is dit project mogelijk gemaakt. In de volgende blog hopen we meer duidelijkheid te geven over hoe we de rest van het geld zullen besteden (ondertussen blijft de rekening (38.55.50.464 t.n.v. J.G. Mul) openstaan).

Maternity
Afgelopen maandag zijn we dan echt gestart op de Maternity (verloskamer/ kraamafdeling). We vielen met onze neus in de boter: 10 minuten na onze binnenkomst werd Henry geboren, een jongetje van 3115 gram. Apgar-score, lengte en schedelomtrek…?! Dat wordt voor het gemak allemaal geschat of gewoon niet ingevuld. Korte tijd later riep een vrouw vanachter een ander gordijn, maar de verpleegkundige reageerde hier eigenlijk niet op, Gerlinde keek toch maar even om het hoekje en… daar was al een hoofdje zichtbaar. Eenmaal handschoenen aan werd het hoofdje al geboren en nog een wee later en Gerlinde stond met het kind in handen… Die ochtend werd vervolgens nog een jongetje en ’s middags nog een kindje in stuit (billetjes eerst) geboren. Dat laatste was wel heftig om te zien; het ging er hardhandig aan toe, want het kind moest zo snel mogelijk geboren worden “kwambiri! Gen! Gen! Gen!!”, na de geboorte duurde het even voor het kindje op gang kwam, maar gelukkig bleek toch alles in orde. 4 gezonde kinderen geboren maandag!

In de verloskamer staan vier bedden. De bedgordijnen zijn zo klein dat de vrouwen elkaar allemaal zien liggen, er is geen privacy. De vrouwen liggen op een plastic zeiltje in hun eigen vruchtwater. Alleen de meest basale zorg wordt geboden: de vordering van de bevalling wordt gemonitord, daarnaast wordt alleen ondersteuning geboden tijdens de laatste periode van de persweeën. Emotionele ondersteuning is er totaal niet; de vrouw ligt alleen op bed, manlief is in geen velden of wegen te bekennen en de verpleegkundige komt alleen op de momenten dat het echt nodig is. ‘Eenzaam bevallen’, zoals Tineke het beschrijft.
Onze collega’s zijn wel erg leuk en aardig voor ons! Ze leggen ons van alles uit en zijn bereid ons van alles te leren. Het is heel bijzonder om op deze afdeling te zijn, en het nieuwe leven geboren te zien worden. We hebben het heel erg naar onze zin hier!

Dinsdag wederom vijf bevalling, wel van een iets ander kaliber dan maandag.
* Bij de eerste moeder werden de vliezen doorgeprikt, waarbij het vruchtwater meconium bleek te bevatten (eerste ontlasting van de baby, wat wijst op stress bij de baby; een teken dat er mogelijk iets niet goed gaat en tevens risicovol omdat het kind het in de longen kan krijgen). De 18 jarige moeder had geen persweeën, maar het kind moest geboren worden, heel pittig voor haar. Na verloop van tijd stonden er 9 mensen om het bed de vrouw aan te moedigen. Bij de geboorte bleek het kind de navelstreng vrij strak om de nek te hebben, wat even een spannend moment voor iedereen was… (voor de kenners: ja, de hartslag van het kind had gedurende de bevalling beter geobserveerd moeten worden). Mond en neus werden uitgezogen en gelukkig begon het meisje na korte tijd te ademen. Een klein kindje: 2345 gram, moeder en dochter maken het goed.
** Een nieuwe opname kwam binnen en een verpleegkundige heeft ons alles uitgelegd over het lichamelijk onderzoek en heeft ons het hartje laten luisteren. De moeder is 38 en dit is haar 6e kind. Omdat de risico’s op complicaties vanaf een 5e zwangerschap duidelijk toenemen adviseerde de verpleegkundige een sterilisatie aan de moeder want ‘6 kinderen is echt wel genoeg’. Tussendoor kwam er nog een andere ongecompliceerde bevalling en 5 minuten later baarde deze moeder een gezonde dochter. Even dacht de verpleegkundige dat er nog een tweede achteraan kwam, maar dat was toch niet het geval. Inmiddels weten wij ons goed over het kind te ontfermen met het afbinden van de navelstreng, het wegen en inpakken en de benodigde documentatie in de status, wat leuk is om te doen.
*** Gisteren werd een vrouw opgenomen die 3x eerder een miskraam gehad na respectievelijk 3, 4 en 5 maanden zwangerschap en heeft een prematuur kindje gebaard dat snel na de geboorte overleden is. Nu werd ze met 24 weken zwangerschap, buikpijn en bloedverlies opgenomen. Ze kreeg medicatie om de weeën tegen te gaan, maar er was niet veel hoop voor haar kindje. In de status stond opgeschreven ‘she needs our prayers for sure for there is nothing imposible with GOD!!!’. De vrouw is opgenomen in een soort high-care kamer. Ze leek gestabiliseerd, maar lag een uur later toch met sterke weeën op de grond. Foute boel. Bij 12 weken zwangerschap was een hechting over de baarmoedermond gezet in de hoop vroegtijdige ontsluiting te voorkomen. Het was nu een half uur wachten op een clinical officer die de hechting zou kunnen verwijderen. Tineke heeft bij de vrouw op de grond zitten wachten en haar ondersteund bij het opvangen van de weeën, wat wat rust gaf. Het is wel moeilijk om een vrouw zo te zinloos te zien lijden, 5e zwangerschap, geen enkel kind in leven en nu gaat het weer mis… De hechting bleek moeilijk te verwijderen en de baarmoeder zag er niet goed uit, mogelijk een vorm van kanker, maar dat kan pas 6 weken na de bevalling uitgesloten worden. Een half uur later werd het kind geboren: een meisje, 940 gram. Heel klein, maar helemaal compleet en levend (echt bizar om je te realiseren dat je daar in NL nog abortus op mag plegen!). De organen zijn echter nog te onrijp om te kunnen overleven, zeker in de omstandigheden hier. We wilden het kindje aan de moeder geven zolang het nog in leven was, maar dat mocht niet, het werd even beademend en het moest vervolgens aan het zuurstof. We vroegen of ze dachten dat het kind dan een overlevingskans had: dat niet, maar toch moet het. Waarom dan? Dan is in ieder geval alles gedaan wat kon. Het doel is het kind zolang mogelijk in leven te houden, naar verwachting max. 2 dagen. Wij begrijpen dat niet, het frustreert enorm dat je het niet aan de moeder mag geven, wat ons belangrijk lijkt. We accepteren het wel, het is tenslotte de cultuur hier, hun manier van omgaan met dit lijden. De verdrietige oma heeft het kind nog wel even gezien en we hebben het haar even in de armen gegeven. Een paar minuten, daarna werd oma weggestuurd. Het was voor ons een lange dag geweest, we zijn op den duur naar huis gegaan, vanmorgen was het bedje leeg.

Tineke vindt het werk op deze afdeling heel erg leuk, met name als de bevalling goed verlopen is en dan de zorg voor de moeder en het kind. Als een bevalling moeizaam gaat of niet goed verlopen is, dan raakt dat haar emotioneel erg en het geeft dan een machteloos gevoel dat alleen de basale hulp gegeven wordt, ze zou meer voor de moeder willen betekenen op emotioneel gebied, omdat de moeder er helemaal alleen voor staat. Gerlinde ervaart dit gedeeltelijk ook zo, maar zij is net meer medisch gericht, op het opdoen van kennis over een normaal verloop en hoe te handelen bij complicaties. Maar voor beiden heeft deze afdeling ons hart.

Tot slot nog een paar grappige momenten:
* “Happy Valentine!” werd er gisteren keer op keer uitbundig over de afdeling geroepen, terwijl de vrouwen op de achtergrond liggen te puffen;
** “Je moeder? Je biologische moeder? We snappen het wel hoor, wij hebben hier ook de gewoonte ‘mam’ te zeggen als je met een vrouw optrekt die ouder dan jij is”. Foto’s en overtuigingskracht waren nodig om uit te leggen dat Tineke echt de biologische moeder van Gerlinde is. Wat hebben ze een lol gehad en ook hier gaat het weer als een lopend vuurtje rond.
*** Een echo maken? Een opnamegesprek? Het maakt niet uit; als de mobiele telefoon overgaat wordt die opgenomen, te allen tijde.

Post!
Afgelopen week en vanmiddag kwam de eerste post vanuit NL binnen, wat een leuke verrassing! We hebben ervan genoten, bedankt mensen!